Νίκου Καζαντζάκη, Ταξιδεύοντας - Ισπανία, Φθινόπωρο 1936

«Στο βαπόρι που πήγαινα στην Πορτογαλία, για να περάσω από κει στο ισπανικό έδαφος, ένας Γερμανός φιλόσοφος, ο δόκτωρ Κόλιν Ρος, που πήγαινε κι αυτός στην Ισπανία και που έτυχε να βρεθεί στην ίδια καμπίνα μαζί μου, με ρώτησε:

-Είστε υπέρ του πολέμου ή κατά;

-Μήτε υπέρ μήτε κατά, του αποκρίθηκα.
Όπως δεν είμαι μήτε υπέρ μήτε κατά του σεισμού.

Στην Πάλμα της Μαγιόρκας, όπου πρωτοβγήκα ξεκινώντας για την Ισπανία, υπήρχε μεγάλος αναβρασμός. Στρατιώτες, πολίτες, γυναίκες αγριεμένες, κορίτσια καταστόλιστα, γέροι ακουμπισμένοι στ’ αψηλά ραβδιά τους, μαζωμένοι μπροστά από τους στρατώνες, διάβαζαν τα τοιχοκολλημένα νέα. Έβρεχε. Μεγάλα κανόνια γυάλιζαν χαρούμενα σα να γελούσαν μέσα στη βροχή. 

Η μεγάλη γοτθική Μητρόπολη της Πάλμας ήταν γιομάτη περιστέρια. Είχαν καταφύγει  κάτω από τις πόρτες για να μη βρέχουνται, είχαν καθίσει στα κεφάλια των αγίων, τρύπωσαν κάτω από τις μαρμαρένιες φτερούγες των αγγέλων. Όλη η Μητρόπολη γουργούριζε σαν ερωτεμένη περιστέρα. 

Κάποιο καίκι έφευγε την ώρα εκείνη ξεχειλισμένο στρατιώτες,
ένα άλλο φορτωνόταν με το ίδιο τραγικό εμπόρευμα ...

Χέρια σηκώθηκαν χαιρετώντας φασιστικά, μαντίλια κουνήθηκαν,
ζητωκραυγές ακούστηκαν:

-Bίβα λα μουέρτε! Ζήτω ο θάνατος!»

Νίκου Καζαντζάκη, Ταξιδεύοντας  - Ισπανία, Φθινόπωρο 1936

Σπάνια φωτογραφία του Νίκου Καζαντζάκη από τον Ισπανικό εμφύλιο. Εικονίζεται ο μεγάλος συγγραφέας  ως ανταποκριτής της "Καθημερινής", μέσα σε ένα όρυγμα της Εθνικιστικής Ισπανικής Φάλαγγας, παρέα με νεαρούς Φαλαγγίτες Εθνικιστές, που πολεμούσαν εναντίον των κομμουνιστών. Το βιβλίο του Καζαντζάκη "Ταξιδεύοντας στην Ισπανία" είναι σήμερα δυσεύρετο, αφού Καζαντζάκης παίρνει ανοιχτά το μέρος των Εθνικιστών και υμνεί την Φάλαγγα.