γράφει ο Δ.Τ.
Γόνος μεγαλοαστικής
οικογένειας γιος πρώην Πρωθυπουργού, μεγάλωσε μιλώντας γαλλικά και αγγλικά υπό τους ήχους των
Μπετόβεν, Μέντελσον, Σούμαν, Σοπέν κ.ά. όπως ο ίδιος κατέγραψε σε σημειώσεις
του
Διπλωμάτης, βουλευτής, συγγραφέας, ιδεολόγος άνθρωπος των
γραμμάτων με το αριστοκρατικό ύφος και το μονόκλ του όταν χρειάστηκε έγινε και
αγωνιστής.
Μακεδονομάχος μαζί με τον άνδρα της αδελφής του Παύλο Μελά. Περιγράφεται
ιστορία όπου όταν έμαθε ότι Βούλγαρος ετοιμάζεται να παντρευτεί Ελληνίδα παρά
την θέληση της, ζώνεται άρματα καβαλικεύει άλογο και εισβάλει μέσα στην
εκκλησία την στιγμή του μυστηρίου και την παίρνει μαζί του
Την περίοδο της αντιπαράθεσης με τα Σκόπια για το
Μακεδονικό, μια φράση του επαναλήφθηκε αμέτρητες φορές σε λόγους και κείμενα
«Αν τρέξουμε να σώσουμε την Μακεδονία, εμείς οι ίδιοι θα σωθούμε»
Αντίθετα με τους άλλους φιλοβασιλικούς, υπέρμαχος της
Δημοτικής, συνιδρυτής του Εκπαιδευτικού Ομίλου μαζί με τους Δελμούζο, Αλέξανδρο
Παπαναστασίου και τον Νίκο Καζαντζάκη που τον θαύμαζε,
Φανατικός εχθρός του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον θεωρούσε
υπεύθυνο για την καταστροφή της έτσι και αλλιώς ανεδαφικής ρομαντικής του
άποψης για τη σταδιακή ειρηνική μετάβαση της εξουσίας της οθωμανικής
αυτοκρατορίας στους Έλληνες, θα τους νικήσουμε όχι με τα όπλα αλλά με τον
πολιτισμό!
Όπως στο αρχαίο ρωμαϊκό κράτος, οι Έλληνες κατάφεραν κι
έκαναν το Ανατολικό τμήμα του σιγά σιγά κράτος ελληνικό, παίρνοντας την
πολιτική εξουσία στα χέρια τους - έτσι και στο τούρκικο το κράτος, που κι αυτό
κατάχτησε την Ανατολή, τώρα που δόθηκε η ισοπολιτεία [εννοεί το κίνημα των
Νεοτούρκων του Κεμάλ που έδωσε αρχικά ελπίδες ότι θα σεβαστεί τις εθνικές
μειονότητες ], οι Έλληνες πάλι θα πάρουν σιγά σιγά την πολιτική εξουσία στα
χέρια τους και θα κάνουν πάλι το κράτος ελληνικό. Η ιστορία επαναλαμβάνεται κατά γράμμα. [...]
Για τον Ίωνα οι Έλληνες ήταν κάτι το ξεχωριστό. Ήταν
τέλειοι, εκείνοι οι οποίοι είχαν πλάσει το ανθρώπινο κορμί, αυτοί που είχαν
πλάσει τον άνθρωπο. Τον Ελληνισμό τον ήθελε ένα παντοτινό ποτάμι, στο οποίο θα
έτρεχαν μέσα πάντα Έλληνες. Εκείνοι θα ήταν περαστικοί, αλλά ο Ελληνισμός, σαν
Ιδέα, σαν Όραμα, θα έμενε πάντα μια αστείρευτη πηγή, χωρίς χρονικά όρια.
Παθολογικά ιδεολόγος, ρομαντικός, ευγενικός, όλες
ερωτευμένες μαζί του, «Je suis peuplé de femmes. Κατοικούμαι από γυναίκες»
γράφει στα ημερολόγια του.
Η Πηνελόπη Δέλτα, υποδειγματική σύζυγος με 3 κορίτσια δεν
άντεξε, εξομολογείται τον έρωτα της «... σ' αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά
σου και το στόμα σου, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα και μ' έρχεται να
φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, μόνο
να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου και χωρίς λέξη, να
πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα ...Το ξέρω πως είμαι τρελή, μα η
αγάπη κάποιον τρελαίνει ...».
Ο Δραγούμης αργότερα ερωτεύεται την Μαρίκα
Κοτοπούλη, η Πηνελόπη την περιφρονεί, ντύνεται στα μαύρα και δεν τα βγάζει
ποτέ, ταυτόχρονα, η Μαρίκα εξομολογείται «κάθε φορά που πλάγιαζα με τον Ίωνα
νόμιζα ότι πλάγιαζα με τον Θεό Ερμή».
Σαν σήμερα, το μοιραίο πρωί της Παρασκευής 31ης Ιουλίου
1920, σκάει η είδηση της δολοφονικής επίθεσης εναντίον του Βενιζέλου στο Παρίσι
(αρχικά μαθεύτηκε ότι ήταν νεκρός), ο Ίωνας μαζί με την Μαρίκα που κάνει πρόβες
στο θέατρο της στην Ομόνοια, φοβούνται αντίποινα, φεύγουν μαζί αρχικά για το
σπίτι του στην οδό Ξενίας στα Ιλίσια.
Οι Βενιζελικοί βγαίνουν στους δρόμους και καταστρέφουν τα
πάντα, αντιβενιζελικές εφημερίδες την «Καθημερινή», καφενεία,
ζαχαροπλαστεία το θέατρο της Κοτοπούλη,
οι βιαιότητες διήρκεσαν 7 ολόκληρες ώρες· από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις
7 το απόγευμα που ξεκίνησε στον
μητροπολιτικό ναό Αθηνών ευχαριστήρια δοξολογία για τη σωτηρία του Βενιζέλου,
καθώς οι νεότερες πληροφορίες ανέφεραν ότι ζει.
Μαθαίνοντας τις ταραχές, Ίωνας και Μαρίκα για περισσότερη
ασφάλεια φεύγουν για το σπίτι της αδελφής του Ναταλίας στην Κηφισιά. Παρά τα
παρακάλια των δυο γυναικών να μείνει, αυτός κάνει το μοιραίο λάθος. Αποφάσισε
να κατέβει στην Αθήνα, για να γράψει ένα άρθρο στο οποίο θα καταδίκαζε ρητά την
απόπειρα (πλέον είχε μάθει ότι ο Βενιζέλος είχε απλά τραυματιστεί).
Γύρω στις 3
το μεσημέρι , οδηγώντας στην ανοιχτή Ford του, άλλο λάθος γιατί αμέσως τον
αναγνώρισαν, λίγα αυτοκίνητα κυκλοφορούσαν τότε στην Αθήνα φθάνει στην περιοχή
Θων, στην διασταύρωση Αλεξάνδρας και Κηφισίας και πέφτει στο «μπλόκο» των
«Γυπαραίων» που τον συνέλαβαν.
Ποιοι ήταν οι περίφημοι Γυπαραίοι με επικεφαλής τον Λοχαγό
Γύπαρη. Επρόκειτο για φιλο-βενιζελικό παραστρατιωτικό σώμα επιφορτισμένο με την
ασφάλεια της πρωτεύουσας αλλά και του ίδιου του Βενιζέλου προσωπικά.
Λέγεται
ότι κάποτε ο Γύπαρης κοιμήθηκε στο διπλανό δωμάτιο από εκείνο του
Βενιζέλου, έχοντας τις τσέπες του γεμάτες με χειροβομβίδες. Μπορεί 1.000 άτομα,
ορισμένοι τους ανεβάζουν στις 4.000, αποκλειστικά νεαροί Κρητικοί, αγροτικής
καταγωγής αμείβονταν με 150-180 δραχμές τον μήνα, με τυφλή πίστη και αφοσίωση
στον Βενιζέλο.
Ορισμένοι από τους παραστρατιωτικούς αλλά και από το
οργισμένο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί, κλότσησαν, έφτυσαν τον Δραγούμη,
έσπασαν το μονόκλ του. Πήραν εντολή να τον παραδώσουν στον στρατιωτικό διοικητή
της Αθήνας, η μεταφορά του θα γινόταν με τα πόδια, η απόσταση από την έπαυλη
Θων ως το Φρουραρχείο ήταν μικρή,
Σαν σήμερα, 31 Ιουλίου, κατακαλόκαιρο, αφόρητη ζέστη, 40
βαθμούς, δεν κυκλοφορούσε άνθρωπος στο κέντρο της Αθήνας, ωρα 4μμ, γωνία Βασ. Σοφίας (τοτε Κηφισίας) και Παπαδιαμαντοπούλου
απέναντι από το Χιλτον, μια κυρία πουλάει γκαζόζες και 3-4 άνθρωποι περιμένουν
το τραμ, ένας Ρώσος διπλωμάτης τυχαίνει να είναι ένας από αυτούς και μας δίνει
πλήρη περιγραφή, το απόσπασμα ξαφνικά σταματά και ακούγονται πυροβολισμοί.
Μια εκδοχή,
«θέλει» έναν Λοχία να έρχεται τρέχοντας από την έπαυλη Θων και να λέει στο αφτί
του επικεφαλής του αποσπάσματος «Εδώ,
εδώ», δείχνοντας το συμφωνημένο, σημείο.
Η νεκροψία που έγινε έδειξε ότι είχε δεχτεί 13 σφαίρες, 5
διαμπερείς λογχισμούς και κάταγμα του
δεξιού μηρού από υποκόπανο όπλου. Τέτοιο
μίσος. Ο Ίωνας Δραγούμης ήταν μόλις 41
ετών. Ποιος έδωσε την εντολή εκτέλεσης του; Άγνωστο.
Την 1η Σεπτεμβρίου 1921, παραπέμφθηκε σε δίκη ως ηθικός
αυτουργός ο Εμμανουήλ Μπενάκης, είχε προσωπικό μίσος για τον Δραγούμη, όχι μόνο
ως πολιτικός του αντίπαλος αλλά και λόγω της ανάρμοστης σχέσης του με την κόρη
του Πηνελόπη Δέλτα (ή με αυτόν ή με τα παιδιά σου) ; αθωώθηκε, οι δύο μάλιστα
από τις αδελφές του Ίωνα κατέθεσαν ως μάρτυρες υπεράσπισης του!
Τα μέλη του αποσπάσματος καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη,
αλλά έμειναν στην φυλακή μόνο 4 χρόνια. Ο Γύπαρης, δεν συνελήφθη, 15 χρόνια
αργότερα αθωώνοντας τον εαυτό του δήλωσε ότι έλαβε την διαταγή εκτέλεσης από
τον Μπενάκη όμως ο Μπενάκης δεν ζούσε τότε για να του απαντήσει.
Η δολοφονία του προκάλεσε σοκ. Ο πατριωτικός
ελληνοκεντρισμός του, σε συνδυασμό με τον ρομαντισμό και τον ηρωισμό του έχουν
στοιχειοθετήσει μία «προσωπική μυθολογία» όπως έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης: ο Δραγούμης
υπήρξε «αριστοκράτης, από αυτούς που κατακτούν με το σπαθί τους τις
ιδιότητες που συνεπάγεται» οραματιστής μιας άλλου είδους μεγάλης Ελλάδας. Τον
υπερασπίζεται και ο κομμουνιστής
ιστορικός Γιάννης Κορδάτος για την εντιμότητα και την καθαρότητα της ψυχής του.
Τον υπερασπίζεται μέχρι και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Σε άρθρο του στο Βήμα της 23ης Αυγούστου 1966
μετά τα Ιουλιανά γράφει για την ανάγκη Εθνικής Αναγέννησης χρησιμοποιώντας τα
λόγια του Ίωνα: « δεν με ταράζουν Βυζαντινά όνειρα τόσο, είτε έχουμε είτε δεν
έχουμε την Πόλη, όσο η γνώση πως είμαστε ψόφιοι, κακομοιριασμένοι, κοιμισμένοι
και μέτριοι.
«Να πάρουμε την Πόλη» δεν σημαίνει «Να ξαναφτιάσουμε τη Βυζαντινή
αυτοκρατορία», αλλά «Να είμαστε δυνατοί». Πρέπει να κινητοποιηθούν οι Έλληνες
που δεν φέρουν την ελληνικότητά τους σαν βάρος ή ατυχία, που θα θέσουν στόχους
μεγάλους και τολμηρούς.